Okupasyonel Performans Nedir?
Law ve arkadaşları okupasyonları “kişinin kendi kendini idame etmek, ifade etmek ve bir şeyleri yapmak üzere kendi içsel ihtiyaçlarını karşılamak için uğraştığı aktiviteler ve görev kümeleri” olarak tanımlamıştır.
Okupasyonlar bireylerin yaşamsal rolleri ile bağlantılıdır ve farklı ortamlarda yapılır. Okupasyonlar bir bireyin her gün yaptığı tüm aktiviteleri (kendine bakım, iş ve üretici aktiviteler, oyun ve serbest zaman aktiviteleri vb.) ve görevleri kapsar. Örneğin iki yaşındaki bir çocuk için oyun aktivitesi çocuğun rolüne uygun bir okupasyondur.
Okupasyonel performans “Kültürel olarak tanımlanmış, kişinin yaşı ile uyumlu, kendisi için anlamlı olan okupasyonları seçme, organize etme ve bunları yapma yeteneği” olarak tanımlanmaktadır. Okupasyonel performans kişilerin algılarına, amaçlarına, sorumluluklarına, isteklerine ve yaşadıkları çevrenin taleplerine göre şekillenen karmaşık bir sürecin sonucudur.
Okupasyonel performans ve katılımın en üst seviyeye çıkarılması için kullanılan müdahaleler her zaman kişi merkezlidir. Bireyin istediği, ihtiyaç duyduğu veya bireyin içinde bulunduğu topluluğun ondan beklediği aktiviteleri gerçekleştirmek, okupasyon içinde olmak her kişi için özeldir. Ergoterapist, kişiye ve kişinin kültürüne saygı göstererek, ergoterapi bakış açısı çerçevesinde kişi için en uygun değerlendirme ve müdahale programını seçer. Bu müdahale yaklaşımları içinde bireyin okupasyonu gerçekleştirmek için gerekli becerilerini geliştirmek, var olan becerilerin kullanılmasını sağlamak, tamamen yeni beceriler kazandırmak, aktiviteleri kolaylaştırmak, aktivitelerin zamansal yönetimini sağlamak, aktivite modifikasyonları yapmak veya fiziksel/sosyal çevreyi düzenlemek yer alabilir. Bireyin fiziksel, duyusal, duygusal, ruhsal, bilişsel özelliklerini; aktivitenin özelliklerini; çevrenin fiziksel, sosyal, kültürel, yasal, kurumsal özelliklerini kullanarak hayatı kısıtlamadan destekleyerek/kolaylaştırarak geliştirmeyi hedeflemek ergoterapinin müdahale yaklaşımlarındandır.
Okupasyon İle İlgili Değerler
- Hayata anlam verir.
- Sağlık ve iyi olma hali için gereklidir.
- Davranışları organize eder.
- Zamanla değişir ve gelişir.
- Çevreyi şekillendirir ve çevre tarafından şekillendirilir.
- Tedavi edici etkiye sahiptir.
Okupasyon İle İlgili Bileşenler
- Okupasyon, kendine bakım, üretkenlik ve serbest zamanı kapsayarak kuramsallaştırılmıştır ve;
- Temel insan gereksinimi
- Sağlık bileşeni
- Anlam ve amaç; tercih ve kontrol, denge ve tatmin için kaynak
- Zaman, materyal ve alan organizasyonu
- Terapatik ortam olarak detaylandırılmaktadır.
Okupasyonel Performansı Etkileyen Faktörler
- Gelişimsel gecikme veya kazanılmış yetersizlikler gibi kişisel faktörleri
- Okupasyon ile ilişkili faktörleri
- Toplumsal katılım ve ulaşılabilirlikte kısıtlılıklar gibi çevresel faktörler.
Okupasyonel Performans Alanları
- Kendine bakım
- Beslenme
- Hijyen
- Giyinme
- Tuvalet
- Mobilite
- Alışveriş
- Ulaşım
- Banka işleri
- Banyo aktiviteleri
- Araba kullanma
- Ev geçindirme
- Başkalarına bakma
- Gönüllü çalışma
- Mesleki aktiviteler
- Eğitsel aktiviteler (okul)
- Hobiler
- Serbest zamanın kullanımı
- Eğlence ve sosyal aktiviteler
- Yaratıcı aktiviteler
- Spor
- Grup aktiviteleri vb yaşa uygun aktiviteleri içerir.
Kaynakça:
- https://www.hipokratkitabevi.com/ergoterapi-teoriler-modeller-ve-uygulama-yaklasimlari